CO ZOBACZYĆ W ŻMIGRODZIE? CZY WARTO ODWIEDZIĆ ŻMIGRÓD?

CUDziś zabieram Was do miejscowości, która bywa nazywana wrotami Doliny Baryczy. Nasz plan to malowniczo położone ruiny pałacu oraz przepiękny park. Będzie też spacer w poszukiwaniu smoków, a także wycieczka rowerowa wzdłuż Baryczy. Jeśli szukasz miejsca na spokojny niedzielny spacer, to … już wiesz gdzie się kierować! A! I całkiem blisko jest świetna Karczma Rybna w Rudzie Żmigrodzkiej, o której opowiadałam Wam już w social mediach. Zatem, mamy plan idealny!

Żmigród to małe miasto na północy Dolnego Śląska. Leży nad rzeką Barycz i jest nazywane wrotami Doliny Baryczy. To właśnie tutaj znajdowały się jedne z pierwszych stawów hodowlanych założonych przez cystersów w XII wieku.

Dziś Żmigród słynie za sprawą świetnie zachowanych ruin Pałacu Hatzfeldtów, pięknego parku oraz dziesiątek (jak nie setek) kilometrów dróg rowerowych i kajakowych. Okolica jest przepiękna, bo prócz wspomnianych stawów, jest tu także rezerwat Olszyny Nowogródzkie.

CO ZOBACZYĆ W ŻMIGRODZIE? ZESPÓŁ PARKOWO-PAŁACOWY ZE ŚREDNIOWIECZNĄ BASZTĄ

Bez wątpienia magnesem turystycznym Żmigrodu jest pięknie zachowany Zespół Parkowo-Pałacowy, na który składa się baszta, ruiny barokowego pałacu, oranżeria, staw z wyspą oraz park.

Dziś w baszcie znajduje się Punkt Informacji Turystycznej, a ruiny pałacu zostały zabezpieczone jako „trwałe ruiny”, w których podziemiach znajduje się restauracja. Pałac można bezpiecznie zwiedzać dzięki wzmocnieniu konstrukcji i dobudowaniu schodów i drewnianego podestu. Przy okazji we wnętrzu można zapoznać się z fotografiami, na których przedstawiono pałac w lata jego świetności, czyli z pierwszej połowy XX wieku.

Zanim jednak opowiem Wam o nim trochę więcej, wróćmy do czasów średniowiecza, kiedy istniał tu po prostu zamek warowny. Ślady pierwszej warowni odnajdujemy już w 1296 roku. Pierwotnie zamek posiadał wieżę, mury oraz fosę. Na zamku władali biskupi wrocławscy, książęta oleśniccy, rycerze oraz Szwedzi.

Stojąca tu wieża została zbudowana w 1560 roku jako obronna wieża mieszkalna. Niesamowite, że przetrwała do dnia dzisiejszego, podczas gdy sąsiadujący z nią pałac został spalony przez Armię Czerwoną w 1945 roku.

Na szczycie baszty znajduje się punkt widokowy, a na ostatnim piętrze apartament hotelowy, który można wynająć, kontaktując się z informacją turystyczną. W baszcie jest też sala konferencyjna oraz sala rycerska, w której organizowane są wystawy i zajęcia dla dzieci.

Punkt Informacji Turystycznej w Żmigrodzie: Warto wiedzieć!

• Wejście na teren ruin jest bezpłatne i dostępne o każdej godzinie.
• Punk Informacji Turystycznej „Baszta” czynny jest od 1 kwietnia do 31 października IT „Baszta” 7 dni w tygodniu, od poniedziałku do piątku w godz. od 7:00 do godz.19:00, soboty i niedziele od 11:00 do 18:00. Od 1 listopada do 31 marca – od poniedziałku do piątku od 7:00 do 15:00. (https://www.facebook.com/baszta.zmigrod/)
• Wejście na punkt widokowy jest możliwe tylko w godzinach otwarcia informacji turystycznej i wiążę się z opłatą w wysokości 5 zł (osoba dorosła), 3 zł (dziecko).
• Na miejscu można kupić materiały promocyjne, mapy, foldery, pamiątki np. ceramiczne figurki smoków, a także zaczerpnąć informacji o okolicy.

CO ZOBACZYĆ W ŻMIGRODZIE? ZESPÓŁ PARKOWO-PAŁACOWY Z RUINAMI PAŁACU

Tuż obok baszty znajdują się ruiny Pałacu Hatzfeldtów. Jeszcze kilkanaście lat temu teren był zarośnięty i nieco zapomniany. Po wojnie i spaleniu pałacu, budulec pochodzący z ruin służył miejscowej ludności. Na szczęście w 2006 roku udało się pozyskać fundusze i w ciekawy sposób „przywrócić” pałac jako miejsce rekreacji dla mieszkańców oraz turystów odwiedzających Dolinę Baryczy.

Dziś uchodzi on za jeden z ciekawszych projektów zachowania ruin na Dolnym Śląsku.

Pałac powstawał w XVII i XVIII wieku. W latach 1656-1658 w barokowym stylu, kiedy to ówczesny właściciel Żmigrodu, Melchior Hatzfeldt postanowił rozbudować zamek i uczynić tu modną wówczas rezydencję. Kilka lat wcześniej otrzymał dobra w Trachenbergu od cesarza Ferdynanda. Wcześniej zarządzali nimi Schaffgotschowie.

Rodzina Hatzfeldtów zburzyła umocnienia warowne i zamieniła teren w rezydencję z obszernym parkiem. W późniejszych wiekach pałac był wielokrotnie przebudowywany.

Duże wrażenie robi główna fasada pałacu z 1706-1708 roku z projektu Christoph Hacknera.

Do dziś zachowały się pozostałości przypałacowej kaplicy z 1683 według projektu Carlo Rossi’ego poświęconą św. Jerzemu.

Są także ślady kilku zachowanych komnat: barokowej klatki schodowej, pokoju kolumnowego, salonu księżnej, salonu Benckendorffów, dużego salonu, dużego czerwonego salonu, małego czerwonego salonu, czy pokoju bilardowego. Wszystkie te komnaty wraz z pełnym wyposażeniem można zobaczyć na zdjęciach umieszczonych na murach ruin.

ZACHWYCAJĄCY TREJAŻ PAŁA

Ciekawym pomysłem jest budowa trejażu symbolizującego jedno z pałacowych skrzydeł. Zostało ono dobudowane w latach 1762-65 w stylu klasycystycznym przez architekta Carla LandHansa. To ten sam architekt, który zaprojektował m.in. Bramę Brandenburską, czy pałac Wallenberg-Pachalych we Wrocławiu (ul. Szajnochy 10). Konstrukcję porastają róże.

Z ciekawostek warto wiedzieć, że to właśnie tutaj w Wielkiej Sali nieistniejącego już przepięknego pałacu w malutkiej miejscowości w Dolinie Baryczy, jakieś dwieście lat temu siedział król pruski Fryderyk III Wilhelm, czy car Aleksander I. Przedstawiciele Rosji, Prus, Austrii, Wielkiej Brytanii i Szwecji spotkali się 9 lipca 1813 roku w Żmigrodzie aby ustalić plan powstrzymania Napoleona (tzw. protokół żmigrodzki). Na wieży wisi replika tablicy upamiętniającej to wydarzenie.

CO ZOBACZYĆ W ŻMIGRODZIE? PARK W ŻMIGRODZIE

Uroku ruinom dodaje romantyczne założenie parkowe z przełomu XVIII i XIX wieku powstałe w miejscu dawnych fortyfikacji. Znaleźć tu można piękny starodrzew z wiekowym dębem szypułkowym oraz cisem.

Jest też żelazny maszt z XVIII wieku, który został przytransportowany tu w całości.

W parku można dostrzec także dawną oranżerię z XVII w., w której hodowano ciepłolubne rośliny, które służyły właścicielom pałacu, kiedy chcieli poczuć nutkę egzotyki na polskiej ziemi. Dziś obiekt pozostaje w ruinie i jest własnością prywatną.

Park przypałacowy naturalnie przechodzi w park krajobrazowy ze stawem z wyspą, na której stoi altana w stylu japońskim.

Latem pluska tu fontanna, a na drewnianym pomoście można odpocząć podczas spaceru. Przy stawie znajduje się też plac zabaw.

CO ZOBACZYĆ W ŻMIGRODZIE? SZLAK ŻMIGRODZKICH SMOKÓW W NAJCIEKAWSZYCH MIEJSCACH W MIEŚCIE

Skoro jesteśmy już w Żmigrodzie, warto zapoznać się z historią samego miasta.

Miasto powstało w XIII wieku. Według legendy nazwa miasta Żmigród pochodzi od słowa „żmij”. W staropolszczyźnie oznaczało po prostu smoka. Niemiecka nazwa miasta pozostała wierna temu znaczeniu, początkowo Żmigród mianowano „Schmiegrode”, a później Trachenberg, czyli w dosłownym tłumaczeniu oznaczał smocza góra.

Znałeś legendę o dolnośląskim smoku?

Otóż. Mówi się, że na miejscu, w którym dziś znajduje się żmigrodzka wieża ciśnień, za czasów kiedy te tereny zamieszkiwali Słowianie był gaj dębowy, w którym mieszkał żmij – gad z trzema głowami i długim wężowaty ogonem pokrytym jadowitym grotem. To on chronił tutejszych wód i plonów, ale też terroryzował mieszkańców pobliskiej osady. Ze smokiem poradził sobie Maryś Ciżemka, który nakarmił smoka gęsiną wypełnioną trucizną. Brzmi znajomo? 😊

Smok do dziś znajduje się w herbie miasta, a także na jego ulicach. Kilka lat temu w Żmigrodzie powstał Szlak Żmigrodzkich Smoków. Co ciekawe, z inicjatywą tego projektu wyszła 11-letnia żmigrodzianka! Możecie ich szukać w najciekawszych miejsca w mieście. Jeden z nich znajduje się w Zespole Parkowo-Pałacowym, a pozostałych warto szukać w centrum miejscowości:

• Smok Urzędnik przy Rynku

Jeśli będziecie na rynku, zwróćcie też uwagę na Kolumnę Maryjną znajdującą się na placu. Początkowo była to Kolumna Zwycięstwa wniesiona w 1893 roku z okazji zwycięstwa Prus w wojnie z Francją. Po II Wojnie Światowej Orła na zwieńczeniu kolumny zastąpiła figurka Matki Boskiej przywieziona do Żmigrodu przez Siostry Szarytki z Czortkowa.

Drugim ciekawym punktem na rynku jest Pręgież będący wierną repliką pręgieża z 1693 roku! Na kolumnie stoi kat z mieczem i rózgą na wprost dawnego sądu, aresztu i… izby tortur!

• Smok Podróżnik przy Dworcu PKP
• Smok przy Zespole Placówek Kultury

• Smok Przyrodnik w Ogrodach Bioróżnorodności

• Smok Rowerzysta w pobliżu OSIR-u

CO ZOBACZYĆ W ŻMIGRODZIE? MIASTO DWÓCH RZEK: DOLINA BARYCZY I OGRODY BIORÓŻNORODNOŚCI NAD RZEKA SĄSIECZNICĄ W ŻMIGRODZIE

Historia Żmigrodu nierozerwalnie wiążę się z wodą. To bliskość rzeki oraz dogodnych warunków do hodowli ryb przesądziła o lokalizacji grodu. Można wybrać się na spacer piękną aleja dębową i ścieżka spacerowo-rowerową wzdłuż rzeki rozpoczynająca się w Zespole Pałacowo-Parkowym. Około kilometra od pałacu znajduje się ambona obserwacyjna, z której można spojrzeć na rozlewiska Baryczy.

Warto zwrócić też uwagę na inną rzekę przepływającą przez miasto. To Sąsiecznica, dopływ Baryczy, którą ciekawie zagospodarowano w formie Ogrodów Bioróżnorodności w Żmigrodzie. Teren nad rzeką z jednej strony stał się miejscem rekreacji dla mieszkańców, a z drugiej odtworzono i zabezpieczono siedliska roślin i zwierząt w celu wzmocnienie bioróżnorodności gatunków żyjących nad rzeką. Ogród powstał według projektów naukowców z Uniwersytetu Przyrodniczego na wzór rozwiązań włoskiego parku w Casalmoro, czy francuskiej Norges-la-Ville.

Postawiono tu drewniane kładki nad terenami podmokłymi oraz zbudowano 3-metrowy drewniany taras z pomostem, platformy dla wędkarzy oraz miejsce wypoczynkowe dla rowerzystów.

Dzieciom może spodobać się też rzeźba przestrzenna w postaci smoczego ogona. Uprzedzam! Dzieci mogą czuć się rozczarowane, bo wbrew pozorom nie jest to miejsce zabaw dla dzieci, a nowoczesne dzieło sztuki, na które nie można wchodzić.

W Ogrodach Bioróżnorodności znajduje się też Smok Przyrodnik ze Żmigrodzkiego Szlaku Smoków. Przy wejściu od ulicy Wrocławskiej znajduje się mały plac zabaw.

CO ZOBACZYĆ W ŻMIGRODZIE? MIASTO TRZECH WIEŻ

Patrząc na Żmigród z daleka, widzimy trzy wieże. Dwie z nich to wieże kościelne. Jeden to barokowy Kościół św. Trójcy, który powstał w 1702 roku i został ufundowany przez Adama Schaffgotscha, drugi neogotycki kościół św. Stanisława Kostki z 1854.

Trzecią więżę stanowi Wieża Ciśnień wybudowana w 1907 roku. Wieża znajduje się w najwyższym punkcie miasta. Według legend to właśnie w tym miejscu znajdował się gród smoka, stąd na herbie miasta znajduje się właśnie ta wieża.

Zobacz! Książka Pawła Becela „Żmigród Miasto trzech wież”

CO ZOBACZYĆ W ŻMIGRODZIE? ROWEROWY ŻMIGRÓD

Żmigród to świetne miasto na rowerowe wycieczki. Jak podają miejskie ulotki, w okolicy jest ponad 150 km ścieżek przyrodniczych, dydaktycznych szlaków rowerowych, pieszych, konnych i kajakowych! A ta liczba wciąż rośnie z uwagi na nowe inwestycje.

Wybraliśmy się na jedną z nich, prowadzącą z parku w stronę Jamnika, Książęcej Wsi, Gruszeczki i Milicza. Trasa poprowadzona jest trasą dawnej kolejki wąskotorowej.

Niestety, nie mieliśmy wystarczająco dużo czasu, by dojechać aż do Milicza, czy nawet zrobić pętli wokół Baryczy (20 km), dlatego w okolicy Jamnika zawróciliśmy.

W Żmigrodzie z sukcesem działa Żmigrodzki Rower Miejski, czyli samoobsługowa wypożyczalnia rowerów. Stacje postoju znajdują się w najważniejszych punktach miasta m.in. przy baszcie w Parku, czy przy OSIR.

Jak skorzystać ze Żmigrodzkiego Roweru Miejskiego? Żeby skorzystać z rowerów, trzeba pobrać aplikację ROOVEE i załadować konto na min. 10 złotych. Wypożyczenie roweru kosztuje 3 zł za godzinę!

ŻMIRÓD: CZY SĄ TU ATRAKCJE DLA DZIECI?

Dzieciom na pewno spodobają się same ruiny zamku oraz ładnie zagospodarowane parkowe alejki. Jeśli jednak szukacie placów zabaw i atrakcji dla dzieci, podpowiadamy gdzie się udać:

• plac zabaw w Zespole Pałacowo-Parkowym (ul. Parkowa)
• Ośrodek Sportu i Rekreacji (ul. Sportowa 13) ze skateparkiem, ścianką wspinaczkową, parkiem linowym (sb-ndz od14 do 19, 10 zł) siłownią zewnętrzną, boiskiem oraz placem zabaw
• Kompleks wodny Aquagród z sześciotorowym basenem pływackim, rekreacyjnym, brodzikiem oraz trzema zjeżdżalniami. Niestety, my dotarliśmy tu jesienią, ale koniecznie trzeba go przetestować latem!
• plac zabaw przy karczmie w pobliskiej Rudzie Żmigrodzkiej

Z ciekawostek! To w mieście są też dwa place zabaw dla… psów. Funkcjonują tu pod nazwą Psigród😊

RUDA ŻMIGRODZKA – JEDNA ZE SMACZNIEJSZYCH KARCZM W DOLINIE BARYCZY

Będąc w Żmigrodzie, warto także odwiedzić położoną kilkanaście kilometrów dalej Rudę Żmigrodzką. Nazwa miejscowości pochodzi od rudy darniowej, skały osadowej z zawartością żelaza. Była ona wykorzystywana jako budulec. A w nieckach powstałych po jej wydobyciu zakładano stawy rybackie.

Znajduje się w niej ciekawa ścieżka przyrodnicza „W Rudzie Żmigrodzkiej”. Cała trasa ma 9 km i przyjmuje formę pętli. Została oznaczona symbolem białego kwadratu z ukośnym zielonym paskiem. Ścieżka prowadzi przez Rezerwat przyrody „Olszyny Niezogdzkie”, jeden z cenniejszych siedlisk leśnych w Dolinie Baryczy.

Zobacz! Dokładny opis ścieżki na stronie Barycz.pl 

W Rudzie Żmigrodzkiej od kilkudziesięciu lat funkcjonuje prywatne Gospodarstwo Rybackie „Ruda Żmigrodzka”. Na miejscu można kupić karpia surowego i wędzonego oraz sandacza, szczupaka, suma, amura, lina okonia i karasia, skorzystać z łowiska wędkarskiego, zjeść w tutejszej Karczmie Rybackiej oraz wziąć udział w zajęciach edukacyjnych (choć te, jak na razie odbywają się tylko dla grup zorganizowanych).

Karczma Rybacka „Ruda Żmigrodzka” otwarta jest w weekendy. Jest przesmacznie! Próbowaliśmy zupę rybną (a’la krupnik), sałatkę z wędzonym karpiem (obłędna!) i talerz różnych ryb, z których najbardziej posmakował nam sum.

Tutejszy wędzony karp milicki to unikatowy produkt z Doliny Baryczy bazujący na tradycyjnej recepturze naturalnego wędzenia.

Produkty dostępne w karczmie oraz gospodarstwie posiadają certyfikat „Dolina Baryczy Poleca” i pochodzą z tutejszego gospodarstwa. Prócz tego Karczma Rybna Ruda Żmigrodzka należy do Europejskiej Sieci Dziedzictwa Kulinarnego.

Na miejscu znajduje się plac zabaw, a przy najbliższym stawie znajduje się przyjemny taras widokowy z huśtawką oraz zagroda stada danieli.

W tygodniu, na terenie gospodarstwa odbywają się zajęcia edukacyjne dla przedszkoli i szkół. Szczegóły zajęć można znaleźć na stronie gospodarstwa.

KISZONKI U SZNAJDERÓW – ZDROWY SKARB W DOLINIE BARYCZY

Moim zdaniem Dolina Baryczy to jeden ze smaczniejszych zakątków Dolnego Śląska. I mam na myśli tutaj nie tylko bogactwo ryb ze Stawów Milickich, ale także inne produkty sygnowane znakiem jakości Doliny Baryczy. Jednym z nich są Kiszonki u Sznajderów, znane i doceniane w całej Polsce. Kiszonki u Sznajderów należą do międzynarodowej sieci Dziedzictwa Kulinarnego.

Gospodarstwo znajduje się na obszarze Parku Krajobrazowego Doliny Baryczy, w małej miejscowości na północ od Żmigrodu. To tu hodowane są smaczne warzywa i owoce, które są następnie kiszone i sprzedawane do domów, restauracji i hoteli w całej Polsce. Sprawdziliśmy jak rosną!

Produkty z Doliny Baryczy można kupić w sklepie internetowym (klik) oraz w licznych sklepach w Legnicy, Wrocławiu, czy Wałbrzychu (na stronie jest mapka).

Na terenie gospodarstwa oraz w wiejskiej świetlicy w Karnicach organizowane są warsztaty z kiszenia ogórków, kapusty i buraczków, a także wspólne wykopki, łuskanie bobu, czy zbieranie ogórków. Dla miejskich dzieci to świetny pomysł na spędzenie czasu i rozrywkę. Szczegóły odnośnie warsztatów można znaleźć na stronie gospodarstwa.

ŻMIGRÓD: JAK DOJECHAĆ? CO WARTO ZOBACZYĆ W OKOLICY?

Żmigród to małe miasto położone na północy województwa dolnośląskiego. Leży 45 km od Wrocławia i 20 km od Trzebnicy. Do Żmigrodu można dojechać samochodem (dzięki wygodnej S3, trasa z centrum Wrocławia zajmuje około 44 minut, a z centrum Leszna – 35 minut), albo pociągiem (czas przejazdu wynosi d 33 do 44 minut).

Żmigród to świetne miejsca na przystanek podczas podróży drogą krajową numer 5! Jest piękny park z ławkami oraz plac zabaw.

W okolicy warto wybrać się też do:

• Rudy Sułowskiej (zobacz poprzedni wpis z Doliny Baryczy)
• Milicza (zobacz wpis z naszej wycieczki pociągiem do Milicza i wycieczki rowerowej do Grabownicy)

A jeśli interesuję Cię tematyka dawnych dolnośląskich pałaców i ruin, to na północy województwa dolnośląskiego możesz znaleźć też:

• Pałac Maltzanów w Miliczu – dziś we wnętrzu znajduje się Technikum Leśne
• ruiny Pałacu w Szczodrem – niestety nie są utrzymane ani w stanie stałej ruiny, ani w żaden sposób wykorzystywane.
• miejsce po dawnym Zamku Bironów w Sycowie 
• i wiele innych, o których tu jeszcze nie opowiadaliśmy.

---

To kolejna część naszej relacji z podpowiedziami perełek Doliny Baryczy, którą przygotowaliśmy w ramach wyjazdu studyjnego organizowanego przez Dolnośląską Organizację Turystyczną!