CO ZOBACZYĆ W WAŁBRZYCHU? – 9 PROPOZYCJI OD STARA KOPALNIA CENTRUM NAUKI I SZTUKI

Przeszło Ci kiedykolwiek przez myśl, że Wałbrzych to brzydkie, nieciekawe miasto? Tak? Zatem spróbujemy je trochę odczarować. Jeśli kojarzysz go głównie ze Złotym Pociągiem, Zamkiem Książ albo zamkniętymi kopalniami węgla i biedaszybami, to wpis dla Ciebie. Nie uciekniemy od kopalni, bo węgiel i tradycja górnicza to bardzo ważna cząstka miasta. Będzie jednak czysto, nowocześnie, zielono… a i złoty pociąg się jakiś znajdzie :). Zobacz czy warto przyjechać do Starej Kopalni Centrum Nauki i Sztuki w Wałbrzychu i co można tu robić.

Stara Kopalnia Centrum Nauki i Sztuki funkcjonuje już od 2014 roku. Mimo że w Wałbrzychu jesteśmy dość często i nawet byliśmy kiedyś w jednej z tutejszych sal na koncercie Pawła Domagały, czy prelekcji Festiwalu Podróżników National Geografic, to dopiero całkiem niedawno zobaczyliśmy dokładnie co kryje to miejsce.

A kryje dość sporo. Nie tylko pod ziemią, jak przystało na prawdziwą kopalnię, ale i na ziemi oraz nad nią.

 STARA KOPALNIA CENTRUM NAUKI I SZTUKI – CO TO ZA MIEJSCE I GDZIE SIĘ ZNAJDUJE?

Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia w Wałbrzychu, to największa atrakcja turystyki poprzemysłowej w Polsce. Powstała na terenie zrewitalizowanej dawnej Kopalni Węgla Kamiennego „Julia” („Thorez”). Dziś jest to także park wielokulturowy, bo łączy w sobie funkcję muzeum techniki z centrum życia kulturalnego miasta i regionu.

EDIT 2022!! Ba! Nie tylko regionu! To właśnie w Starej Kopalni w Wałbrzychu odbywa się otwarcie sezonu turystycznego na Dolnym Śląsku! Już 22-23 kwietnia (piątek-sobota) do Starej Kopalni przyjedzie ponad 50 dolnośląskich atrakcji i produktów regionalnych! Wszyscy zapewniają, że mają przygotowanych wiele atrakcji, konkursów, loterii i warsztatów… więc… to kolejny powód do tego by odwiedzić Starą Kopalnię w Wałbrzychu.

Stara Kopalnia znajduje się w dzielnicy Biały Kamień, niecałe 2 km od wałbrzyskiego rynku, 5 km od Parku Zdrojowego w Szczawnie-Zdroju, 6 km od szczytu Góry Chełmiec i 10 km od Zamku Książ. Jak widać jest świetnym punktem wypadowym podczas zwiedzania okolic.

Jednak dziś pokażemy Wam co można robić na jej terenie.

9      RZECZY, KTÓRE MOŻESZ ROBIĆ W STARA KOPALNIA CENTRUM NAUKI I SZTUKI

1)    SPÓJRZ NA WAŁBRZYCH Z GÓRY – WEJDŹ NA WIEŻĘ WIDOKOWĄ W STAREJ KOPALNI W WAŁBRZYCHU

Zanim weszliśmy na 24-metrową wieżę, usłyszeliśmy, że można zobaczyć z niej jeden z najpiękniejszych widoków na Wałbrzych. Potwierdzamy! Jako wielbiciele punktów widokowych moglibyśmy stać tam godzinami i zachwycać się różnymi niuansami i urokiem okolicy. Czego jak czego, ale pięknego położenia nie można Wałbrzychowi odmówić.

Z jednej strony panorama Gór Wałbrzyskich z Chełmcem na czele. Z drugiej przepięknie zrewitalizowane budynki dawnej Kopalni Węgla Kamiennego „Julia” kontrastujące z intensywną zielenią i budynkami Wałbrzycha w tle.

I mimo że dziś z kominów nie leci dym, a maszyny dawno stoją, to krajobraz przemysłowy z szybami, kominami, i hałdami robi naprawdę duże wrażenie i rozbudza wyobraźnię. Tu można poczuć ducha dawnego Wałbrzycha.

W wieży widokowej znajduje się winda, dlatego dostęp do pięknych widoków mają także osoby niepełnosprawne i rodzice z wózkami dziecięcymi.

Warto zobaczyć ją także nocą.

Wstęp na wieżę możliwy jest podczas zwiedzania kopalni.

2)    IDŹ NA PRZEMYSŁOWY SPACER PO TERENIE DAWNEJ KOPALNI WĘGLA KAMIENNEGO „JULIA” („THOREZ”)

Zwiedzający mogą spacerować między budynkami kompleksu. Trzeba przyznać, że jak na obiekt przemysłowy, jego architektura wygląda niezwykle malowniczo. Węgiel w tym miejscu wydobywany był aż do 1996 roku. Już wtedy przestarzała kopalnia była zabytkowa, dlatego ocalała przed rozbiórką. W sumie do rejestru zabytków jest wpisanych aż 17 budynków! Obiekt znajduje się na Dolnośląskiej Mapie Zabytków Techniki oraz Europejskim Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego ERIH. Jest też częścią dolnośląskiego Szlaku Tajemniczych Podziemi.

Na tle przemysłowego krajobrazu, górniczych hałd, intensywnej zieleni wyróżniają się proste i piękne budynki kopalni wraz z murowanymi wieżami naszybowymi – Julia, Sobótka i Dampf.

Warto podejść do miejsca, w którym widać olbrzymi kontrast między zrewitalizowaną częścią kopalni, a tą, która w dalszym ciągu jest niewyremontowana. To dawny zakład przeróbki mechanicznej węgla, w którym w dalszym ciągu jest kompletne i zabytkowe wyposażenie technologiczne potrzebne m.in. do produkcji koksu. Według planów zostanie ona udostępniona zwiedzającym jako „trwała ruina”.

Między budynkami, które dziś służą za miejsce wystaw, warsztatów, koncertów itp. na placu kopalnianym znajdują się także pozostałości po dawnym wyposażeniu kopalni. Są lokomotywy dołowe, wagoniki oraz plenerowa wystawa elementów wielkogabarytowych zabytkowych maszyn górniczych pochodzących z wałbrzyskich kopalń.

Na terenie kopalni znajduje się też skalny ogródek dydaktyczny tzw. Geogródek. Jest to plenerowy model prezentujący przekrój różnych nawarstwień skalnych i pokładów węgla w rejonie Wałbrzycha. Jest on zbudowany z oryginalnych skał z tego terenu wraz z tablicami informacyjnymi.

Naziemny teren kopalni można zwiedzać bez opłat.

3)    ZWIEDŹ STARĄ KOPALNIĘ – ZOBACZ MUZEUM PRZEMYSŁU I TECHNIKI

Wiesz, że to właśnie Dolnośląskie Zagłębie Węglowe jest najstarszym regionem wydobycia węgla kamiennego w granicach dzisiejszej Polski? Niewielkie kopalnie na terenie Wałbrzycha funkcjonowały już w XVI wieku, ale uznaje się, że kopalnia „Fuchs”, z niem. Lis, czyli ta, na której pierwotnym terenie znajduje się Stara Kopalnia, powstała w 1770 roku.

Dlaczego Lis? O tym dowiesz się podczas zwiedzania kopalni. Zresztą nie tylko o tym. W Muzeum Przemysłu i Techniki masz szansę poznać historię górnictwa i górników na Dolnym Śląsku. Będzie dużo ciekawostek, pamiątek związanych z działalnością tutejszych górników, a także archiwalnych zdjęć. Zobaczysz mundury galowe, kufle z karczm piwnych (jak choćby ten z Barbórki po ogłoszeniu Stanu Wojennego, czy zamknięcia kopalni).

Nas bardzo zainteresowała makieta i historia tzw. Lisiej Sztolni, która początkowo była sztolnią wodną i… atrakcją turystyczną dla kuracjuszy przebywających w uzdrowisku w Szczawnie-Zdroju, czy Starym Zdroju. To wyjątkowy zabytek techniki górniczej, w którym węgiel transportowano na powierzchnię łodziami! Podobne rozwiązania podpatrzono w Anglii i Górach Harzu. Była to pierwsza na kontynencie europejskim spławna sztolnia w górnictwie węglowym.  Odwiedziła ją nawet, w ramach zwiedzania, pruska para królewska Fryderyk Wilhelm III z żoną Luizą, ambasador USA w Berlinie i późniejszy prezydent  John Quincy Adams, cesarzowa Rosji Aleksandra Fiodorowna i księżna Izabela Czartoryska. Dziś niestety teren tej sztolni nie jest udostępniony dla zwiedzających, ale Stara Kopalnia stara się o pozyskanie środków finansowych by to zmienić.

Podczas zwiedzania można zobaczyć łaźnię łańcuszkową, lampownię, kotłownię, warsztat mechaniczny, budynki maszyn wyciągowych, oraz zejść do pod powierzchnię ziemi na chodnik podziemny. Potężne maszyny wyciągowe i przetwornice prądu stałego Siemens z 1911 roku są nie lada atrakcją i gratką dla fanów techniki!

Podczas zwiedzania można zobaczyć wystawy stałe oraz scenki, które inscenizują poszczególne elementy dnia pracy górnika, a także wystawę poświęconą Wałbrzyskiej Solidarności.

Zwiedzanie wnętrza kopalni odbywa się z przewodnikiem (część z nich to doświadczeni górnicy, którzy jak z rękawa opowiadają ciekawostki oraz śmieszne sytuacje związane z pracą w kopalni).

4)    ZABIERZ DZIECI DO STAREJ KOPALNI – RODZINNA NIEDZIELA I SZTYCHTA FUKSÓW

Dobrze wiecie, że podróżujemy z dziećmi dlatego z pewnością interesuje Was odpowiedź na pytanie, czy warto zwiedzić kopalnię z dziećmi?

Myślę, że warto, chociaż jeśli podróżujecie z małymi dziećmi zainteresujcie się propozycją Rodzinnych Niedzieli w Starej Kopalni. Rodzinne zwiedzanie trwa około godziny i nosi nazwę „Sztychta Fuksów” – czyli pierwsza zmiana młodych górników. Dzieci, ale też ich rodzice, mają szansę dowiedzieć się co to jest sztychta, marka górnicza, sercówka, czy z czego składa się aparat ucieczkowy. W czasie zwiedzania młodzi górnicy i ich rodzice schodzą także pod ziemię, gdzie mogą spróbować swoich sił w trakcie… prac górniczych. Na deser… warsztaty ceramiczne, o których opowiem w kolejnym punkcie.

Jeśli chodzi o normalne zwiedzanie, to trwa ono około 2 godzin. Odbywa się codziennie od godz. 10.00 do 18.00 (ostatnie wejście o godz. 16.00). Jest ciekawie, różnorodnie i mądrze – dowiedzieliśmy się naprawdę wielu interesujących informacji o rodzinnym mieście Jacka, kopalni i samego górnictwa. Dzieci dostają kartę z zadaniami, za której wypełnienie czeka na nie później drobny upominek. Sara początkowo zainteresowała się zadaniami, zaznaczała kolory górniczych czapek, szukała elementów ze zdjęć, ale dla 4-latki było trochę za długo. Po pewnym czasie dziewczynki były już trochę znużone i spragnione „atrakcji” i „lżejszych” informacji. Poza tym nasza 2-latka niepewnie czuła się w podziemnej części kopalni, więc jeśli wybieralibyśmy się z nimi jeszcze raz, to na pewno na Rodzinną Niedzielę.

Dlatego bardzo cieszyliśmy się, że czekała na nas jeszcze inna forma zwiedzania kopalni. Taka… bez dzieci:)

5)    POCZUJ SIĘ JAK PRAWDZIWY GÓRNIK – CZYLI NOCNE ZWIEDZANIE STAREJ KOPALNI

Kolejna propozycja, to propozycja dla ludzi czynu. Zamiast o górnictwie czytać, sprawdź się w roli górnika i idź na nocną szychtę!

Pobierz markę przy wejściu do kopalni, przebierz się w roboczy strój i zobacz jak działała szatnia łańcuszkowa. Załóż kask na głowę, weź lampę i aparat ucieczkowy – ostrzegam, jest naprawdę ciężki. Przyda Ci się także kilof i piła. Jeśli zastanawiasz się po co w kopalni piła, nic się nie martw – wszystkiego dowiesz się… pod ziemią! „Na roboty” wyruszysz pod czujnym okiem przewodnika-górnika. Spacer podziemnym chodnikiem w ciemności oświetlanej latarkami z czołówek, wilgoć na policzkach i… zapach węgla rozbudzał wyobraźnię.

Zakończeniem nocnego zwiedzania może być biesiada górnicza z poczęstunkiem i muzyką na żywo. Niemal jak Barbórka, albo babski comber – bo nie wiem czy wiecie, ale 10% pracowników kopalni, to były kobiety. A żeby na imprezach nie dochodziło do awantur, zawsze były koedukacyjne. Niestety, z uwagi na COVID i zmniejszoną grupę aktualnie nocne zwiedzanie odbywa się bez tej atrakcji.

Nocne zwiedzanie przeznaczone jest dla osób pełnoletnich. Część trasy pokrywa się z trasą dziennego zwiedzania, ale informacje jakie można tu uzyskać są różne. Zatem jak najbardziej można skorzystać z obu propozycji. W ciągu dnia na spokojnie zapoznać się z eksponatami muzeum, a wieczorem wybrać się po przygodę.

edit 2022. Nocne zwiedzanie odbywa się 30 kwietnia 2022! Tu link

6)    WEŹ UDZIAŁ W WYDARZENIU KULTURALNYM – WYSTAWA, KONCERT, A MOŻE FESTIWAL?

Na terenie Starej Kopalni znajduje się wiele sal wystawienniczych i koncertowych. Byliśmy tu na koncercie Pawła Domagały i prelekcji podróżniczej. Tym razem udało nam się zobaczyć fantastyczną wystawę zdjęć Marcina Ryczka „Harmony” i teraz kilka słów o niej. Już za kilka dni, bo 18 lipca o godz. 16.00 w Starej Kopalni odbędzie się spotkanie z Marcinem Ryczkiem, autorem wystawy. Sama wystawa była obecna w Wałbrzychu do 2 sierpnia 2020 roku.

edit 2022! W najbliższy weekend w Starej Kopalni odbywa się Otwarcie Sezonu Turystycznego na Dolnym Śląsku. A 1-2 lipca teren Starej Kopalnii opanują muzycy Hip Hop Kopalnia Festiwal

Marcin Ryczek to znany i ceniony fotografik. W 2017 roku jego fotografia znalazła się na okładce książki „100 Great Street Photographs” autorstwa Davida Gibsona. Jego fotografie były prezentowane na wielu wystawach m.in. w Japonii, Niemczech, Chinach, Anglii, czy na Tajwanie. Najbardziej znaną pracą Ryczka jest „A Man Feeding Swans in the Snow” – fotografia została nagrodzona w prestiżowych konkursach i weszła w skład kolekcji Bibliothèque Nationale de France w Paryżu oraz do zbiorów Muzeum Śląskiego w Katowicach.

Wstęp na wystawy jest bezpłatny.

Na nas największe wrażenie zrobiła instalacja 1000 żurawi origami. Sama instalacja nawiązuje do zdjęcia “Hiroshima – Phoenix Rising from the Ashes” i historii dziewczynki Sadako. Mieliśmy okazję usłyszeć ją podczas naszej zeszłorocznej podróży do Japonii.

Mała Sadako Sasaki umarła na skutek białaczki po napromieniowania po wybuchu bomby atomowej. Leżąc w szpitalu usłyszała legendę, że ten kto zrobi 1000 żurawi, może wypowiedzieć życzenie które się spełni. Udało jej się złożyć 644 żurawie… pozostałe 364 złożyli jej przyjaciele po przegranej walce. Zorganizowali także zbiórkę na pomnik upamiętniający wszystkie dzieci, które zginęły podczas wojny.

Pomnik znajduje się na Placu Pokoju w Hiroszimie. Dziewczynka trzyma w ręku żurawia „To jest nasz płacz. To jest nasza modlitwa. Pokój na świecie” / „This is our cry. This is our prayer. Peace in the world”. Do dziś dzieci z całego świata składają tam żurawie z origami.

Dla nas możliwość zobaczenia tych zdjęć była jak podróż po świecie. Prócz wspominanego zdjęcia z Japonii, znaleźć tu można fotografie z różnych zakątków świata np. z Tajwanu, czy Indii. Każde opowiada zupełnie inną historię.

7)    OBEJRZYJ FILM NA WIELKIM EKRANIE I ZOBACZ SPEKTAKL ŚWIATŁA NA WIEŻY WIDOKOWEJ POD ROZGWIEŻDŻONYM NIEBEM

Nie da się ukryć, że Stara Kopalnia pełni funkcję kulturalną dla mieszkańców miasta i okolic. W sezonie wakacyjnym 2020 wraz z Wałbrzyskim Ośrodkiem Kultury zorganizowała kino pod chmurką. W planach są seanse kina samochodowego i plenerowego. Z repertuarem można zapoznać się na facebooku.

Prócz seansu na telebimie i wygodnych leżaków, otrzymujemy także spektakl świateł na wieży widokowej.

8)    ULEP GARNKI W CENTRUM CERAMIKI UNIKATOWEJ

Wałbrzych, prócz tradycji górniczej, ma także historię związaną z rzemiosłem ceramicznym. Był zagłębiem produkującym wyroby z porcelany na światową skalę. Przez wiele lat mieściły się tu aż trzy fabryki porcelany stołowej: Krzysztof, Wałbrzych i Książ. Do dziś funkcjonuje zakład Krzysztof, a porcelanę można kupić np. w sklepie firmowym.

Park wielokulturowy Stara Kopalnia nawiązuje także do sztuki. W utworzonym tu Centrum Ceramiki Unikatowej, prócz przestrzeni wystawienniczej oraz pracowni przeznaczonych dla profesjonalistów, odbywają się także warsztaty ceramiczne dla dzieci i dorosłych.

My lepiliśmy garnki z gliny i malowaliśmy gipsowe formy. Czeka nas jeszcze szkliwienie i malowanie naszych wyrobów, ale czekamy aż wyschną (czeka się ok. 3 tygodnie). Jeśli ktoś bierze udział w warsztatach, ale nie może przyjechać po odbiór, Stara Kopalnia oferuje wysłanie prac po ich wyschnięciu.

Poza udziałem w warsztatach mieliśmy także szanse na zobaczenie innych pracowni, piecy do wypalania ceramiki, pieca do szkła i kabiny szlifierskiej. W Sztygarówce można kupić prace tworzone przez pracowników centrum. Nas najbardziej urzekł lisek, szczególnie po usłyszeniu historii z nim związanej! Nie będziemy jej opowiadać, tylko podpowiemy, że naprawdę warto choć raz wybrać się tutaj.

Tematykę warsztatów i harmonogram znajdziecie na stronie starakopalnia.pl – prócz tych, w których my braliśmy lub zamierzamy wziąć udział, są także warsztaty kalkomanii – czyli zdobienia porcelany, czy tworzenie małej formy rzeźbiarskiej.

9)    NAPIJ SIĘ KAWY, ZJEDZ CIASTKO LUB POPRACUJ W SZTYGARÓWCE

Wiesz co to jest Sztygarówka? To miejsce, w którym mieściło się centrum dowodzenia kopalni – biuro sztygarów. Sztygar zajmował się dozorem technicznym i administracyjnym górników.

Dziś Sztygarówka pełni funkcję kawiarni w industrialnym wystroju. Duże stoły, dobra kawa i rzemieślnicze piwo, regały pełne książek i zdjęcia industrialnej rzeczywistości sprawiają, że chętnie spędziliśmy tu czas planując kolejne wycieczki.

---

STARA KOPALNIA ZAPRASZA NA WEEKEND

Jak widać, możliwości spędzenia czasu w Starej Kopalni jest całkiem sporo. A jeśli dodamy do tego jeszcze inne atrakcje Wałbrzycha i okolic. Jak choćby wizytę w Zamku Książ, Palmiarni (klik), czy wędrówkę po Książąńskim Parku Krajobrazowym (klik), albo wejście na szczyt Chełmca lub Dzikowca (klik), czy spacer po Parku Zdrojowym w Szczawnie-Zdroju, robi się idealny plan na weekend! Stara Kopalnia pomyślała także i o tym oferując kilka przestronnych pokoi z łazienkami i śniadaniem.

 

Pokoje można zarezerwować tutaj, z aktualnymi wydarzeniami na terenie Starej Kopalni zapoznać tutaj a bilety na zwiedzanie zarezerwować tutaj.

To co? Z kim widzimy się w Starej Kopalni? My planujemy wybrać się tam jeszcze tego lata. Przecież czekają tam nasze garnki! Poza tym chcielibyśmy wziąć udział w wernisażu oraz obejrzeć jakiś film na wielkim ekranie :)